B1 Vitamini Eksikliği Belirtileri ve Görülen Hastalıklar
B1 vitamini Tiamin olaran da bilinen ve vücutta birçok fonksiyona sahip olan 8 B vitamininden biridir. Neredeyse tüm hücreler tarafından kullanılan bu vitaminin eksikliğinde birçok hastalık görülebilir.
İçindekiler
B1 Vitamini Eksikliği Nedenleri ve Belirtileri
B1 vitamini vücut tarafından üretilemeyen ve bu yüzden gıdalar ile alınması gereken temel vitaminlerden biridir. Tiamin olarak da bilenen bu vitamin hücreler tarafından gıdaları enerjiye dönüştürmek için sıkça kullanılmaktadır. Neredeyse tüm vücut içindeki hücreler B1 vitaminine ihtiyaç duyar. Eksikliği, gelişmiş ülkelerde çok nadir görülmekle birlikte bazı rahatsızlıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Özellikle; diyabet, HIV (AIDS), kilo vermek amacıyla yapılan bariatrik cerrahi geçmişi, yüksek dozlarda dierütik ilaç kullanımı, ileri yaşa bağlı hastalıklar, alkol bağımlığı ve sigara kullanımı eksikliğin ortaya çıkmasını tetikleyen risk faktörleri arasında yer alır.
B1 vitamini eksikliğinde görülen bazı belirtiler şöyledir:
- İştahsızlık
- Yorgunluk
- Sinirlilik hali, nedensiz öfke nöbetleri
- Reflekslerde yavaşlama, el göz koordinasyonunda bozulma
- Kol ve bacaklarda karıncalanma
- Vücut genelinde kas zayıflığı
- Ani kramplar
- Görme güçlüğü
- Mide bulantısı ve kusma
- Kalp atım hızının birden hızlanması ve yavaşlaması, kalp ritminde anormal değişimler
- Nefes darlığı
- Bilinç bulanıklığı, net düşünememe, karar vermekte zorluk
Beriberi Hastalığı
Tiamin eksikliği erken dönemde fark edilemezse ilerleyen süreç içinde B1 vitamini eksikliğine bağlı olarak beriberi hastalığı ortaya çıkmaktadır. Beriberi iki farklı türde ortaya çıkar. Bunlardan birincisi ıslak beriberi adı verilen ve kalp-dolaşım sistemini etkileyen rahatsızlıktır. İlerlediği durumlarda kalp yetmezliğine neden olabilir. İkinci tür ise sinir sistemi ve kasları etkileyerek ilerleyen dönemde kas felcine yol açan kuru beri beri olarak adlandırılır. Hastalığın her iki türü de ilerleyen dönemde ölümle sonuçlanabilmektedir. Tiamin açısından zengin gıdalara erişiminiz varsa berberi hastalığının görülme ihtimali çok düşüktür. Hastalığın en büyük risk grubunu ise alkol bağımlılığı olan kişilerden oluşmaktadır. Ayrıca hamilelik döneminde aşırı bulantı ve kusma şikayeti olan, yeterli beslenemeyen kadınlarda görülme ihtimali yüksektir.
Beriberi hastalığının belirtileri türüne göre farklı olabilir. Islak beriberi belirtileri arasında:
- Fiziksel etkinlikler sırasında ortaya çıkan nefes darlığı,
- Kalp ritm sayısında hızlı artma ve azalma,
- Alt bacaklarda şişkinlik.
Kuru beriberi rahatsızlığında belirtiler daha çok kas sistemini etkiler ve hastalarda;
- El ve ayaklarda karıncalanma,
- Kramp ve kas ağrıları,
- Kas güçsüzlüğü,
- İstemsiz göz hareketleri,
- Sarkmış göz kapakları,
- Konuşma ve düşünme zorluğu,
- Yürüme zorluğu,
- Kusma görülür.
Hastalığın ileri evrelerinde beriberi rahatsızlığı Wernicke-Korsakoff sendromuna yol açarak beyin hasarına neden olur. Wernicke-Korsakoff sendromu iki tür beyin hasarı içermektedir. Wernicke sendromu sırasında talamus ve hipotalamus bölgeleri zarar görür. Bu durumda hafıza kaybı, kas koordinasyonu bozukluğu, hızlanmış ve istemsiz göz hareketleri ile çift görme şikayetleri ortaya çıkar. Korsakoff sendromu ise beynin anılar ile ilgili bölümünü etkilemektedir. Tiamin eksikliğine bağlı Korsakoff sendromu gelişen hastalarda hafıza kaybı, yeni hatıraların oluşamaması ve halüsinasyon görme şikayeti gelişir.
Beriberi hastalığının temel nedeni B1 vitamin eksikliğidir. Sadece beyaz pirinçle beslenen uzak doğu ülkelerinde daha yaygın olarak görülmektedir.
B1 Vitamini Yönünden Zengin Gıdalar
Sağlıklı bir diyet için önerilen B1 vitamini ihtiyacı günlük olarak kadınlarda 1.2 miligram, erkeklerde 1.3 miligramdır. Balık, et, fındık, tahıl ve birçok bitki tohumu da tiamin yönünden zengin gıdalar arasında yer almaktadır. Fakat en çok B1 vitamini barındıran bazı gıdalar şöyle sayılabilir:
B1 İçeren Gıdalar | 100 gram gıda içindeki B1 oranı |
Kahvaltılık Tahıl Gevreği | %100 |
Fındık | %80 |
Haşlanmış Kuru Fasulye | %16 |
Haşlanmış Mercimek | %15 |
Sığır Karaciğeri | %13 |
Yeşil Soya Fasulyesi | %13 |
Kuşkonmaz | %10 |
Gelişmiş birçok ülkede tiamin eksikliği çok nadir görülen bir durumdur. Ancak alkol tüketimi, sigara kullanımı, yaşa bağlı bazı rahatsızlıklar ile düzensiz beslenme tiamin eksikliğine yol açan risk faktörleri arasında yer alır. Düzenli olarak sağlık ocaklarında ücretsiz tam kan sayımı yaptırarak vitamin eksikliğiniz olup olmadığını bir doktor eşliğinde kontrol edebilir ve ihtiyaç duymanız durumunda doktorunuzla uygun bir diyet hazırlayabilirsiniz. Vitamin eksikliği görülmesi durumunda takviye ilaçlar ile tedavi edilmesi mümkündür.